Rozpowszechnienie

Badania epidemiologiczne wskazują, że zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD) I, II typu i przebiegu z szybką zmianą faz występują u ok. 0,8–2,6% populacji.

Uważa się, że rozpowszechnienie CHAD jest, z różnych przyczyn, niedoszacowane. Istotny jest fakt, że wiele osób z CHAD początkowo choruje tylko na nawracające depresje (okres maniakalny przychodzi później, nawet po kilku-kilkunastu latach). Dlatego u wielu osób, u których wystąpiła depresja i miało to miejsce zwłaszcza w młodym wieku, po kilkunastu latach następuje zmiana rozpoznania z depresji na CHAD. Liczba ta sięga aż 40% chorych. Inną trudnością dla epidemiologów jest to, że u osób z CHAD niejednokrotnie mylnie rozpoznaje się depresję. Może to mieć miejsce u osób, które zgłaszają się po pomoc z powodu depresji, a miały w przeszłości, zazwyczaj nieleczone, manie lub hipomanie. W bardzo ciekawym badaniu polskim z 2002 r., DEP-BI, które obejmowało analizą 880 chorych z rozpoznaniem depresji leczonych ambulatoryjnie, stwierdzono, że w rzeczywistości 50% z nich chorowało na CHAD, u kolejnych 12% zaburzenia miały cechy spektrum CHAD a tylko u 38% występowała faktycznie depresja.

Wprowadzenie pojęcia spektrum CHAD spowodowało dodatkową trudność w oszacowaniu liczby chorych na zaburzenia dwubiegunowe. Pojęcie spektrum zaproponowano dlatego, że istnieje grupa osób, które cierpią z powodu zaburzeń pokrewnych CHAD, a nie spełniają uznanych oficjalnie kryteriów tej choroby. Przebieg tego rodzaju zaburzeń (typu spektrum) jest ponadto u wielu osób bardzo podobny do „zwykłej” choroby depresyjnej. Liczba takich chorych jest niewątpliwie duża, ale też wyjątkowo trudna do dokładnego oszacowania. Dość często podaje się liczbę 6% jako liczbę wszystkich osób z zaburzeniami dwubiegunowymi rozumianymi jako sumę postaci klasycznych (choroba w dotychczasowym, ścisłym znaczeniu) i owych pokrewnych zaburzeń, mieszczących się w pojęciu spektrum CHAD. W literaturze pojawiają się jednak też i przypuszczenia, że liczbami bliższymi prawdy jest przedział 5-10% dla całej tej grupy chorych (Angst i wsp., badania „Zurich Study”). Z pewnością pewna część tych chorych choruje łagodnie, jednak przebieg typu spektrum może być bardzo dotkliwym problemem zdrowotnym.

ChAD a płeć

Choroba afektywna dwubiegunowa typu I występuje jednakowo często u kobiet i u mężczyzn, natomiast CHAD typu II częściej u kobiet. Kobiety chorują też częściej na chorobę afektywną dwubiegunową z częstą zmianą faz. Przyczyny tych rozbieżności nie są znane.

Wiek zachorowania

Przez długi czas uważano, że typowym okresem dla ujawnienia się choroby afektywnej dwubiegunowej to czas między 25 a 35 r. ż. Poglądy te są zdecydowanie nieaktualne – choroba typowo rozpoczyna się wcześniej. Większość pierwszych epizodów choroby przypada na okres od 15 do 18 r. ż. Do rozpoznania choroby dochodzi jednak zazwyczaj po kilku, a nawet kilkunastu latach. Objawy CHAD mogą ujawnić się już u dzieci. Patrz: CHAD u dzieci.

Inne istotne dane epidemiologiczne związane z CHAD:

Depresja z objawami psychotycznymi występuje czterokrotnie częściej w chorobie afektywnej dwubiegunowej niż jednobiegunowej. Przyczyna tego nie jest znana choć próbuje się to wyjaśnić udziałem szczególnych genów.

Depresja poporodowa jest 2,5 razy częstsza u kobiet z CHAD niż u kobiet z chorobą depresyjną (chorobą afektywną jednobiegunową).

Depresja u kobiet przed 25 r. ż 2-3 x częściej jest zapowiedzią CHAD niż chorobą depresyjna.

Lęk napadowy stosunkowo często towarzyszy depresji. Częściej jednak depresji w chorobie afektywnej dwubiegunowej (CHAD) niż w chorobie afektywnej jednobiegunowej (CHAJ).

Natręctwa występują u 20% pacjentów z CHAD i są częstsze w II typie choroby.

Ryzyko zgonu sercowego u osób z CHAD jest 2 x większe niż w populacji.

opr. Stanisław Porczyk, specjalista psychiatra