Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej
Rozpoznanie tej choroby jest mocnym wskazaniem do leczenia farmakologicznego.
Leczenie można rozpocząć w każdej fazie choroby: depresji, manii, stanie mieszanym albo remisji. Naturalnym krótkoterminowym celem terapii jest poprawa aktualnego stanu zdrowia, złagodzenie, a potem ustąpienie objawów aktualnej fazy chorobowej. Ponieważ choroba przebiega z nawrotami niezbędne jest jednak prowadzenie leczenia profilaktycznego mającego na celu zapobieganie kolejnym rzutom choroby.
Leki stosowane w okresie fazy chorobowej i te, które mają zastosowanie w profilaktyce częściowo pokrywają się ze sobą. Istnieją ponadto leki, które stosowane są wyłącznie w okresie rzutu choroby. Leczenie aktualnej fazy chorobowej zwykle różni się od leczenia profilaktycznego, stosowanego także w remisji, choć niektóre leki mogą być stosowane w zarówno w leczeniu manii i depresji jak i w profilaktyce choroby. Leczenie profilaktyczne prowadzi się zazwyczaj w stosób stały, bezterminowy.
Leki stosowane w leczeniu CHAD
W leczeniu CHAD stosuje się leki klasyfikowane jako leki normotymiczne, przeciwdepresyjne, neuroleptyczne, przeciwlękowe i nasenne. Podział leków na te grupy nie jest ostry; niektóre z substancji leczniczych mają szersze działanie niż sugerowałaby to ich nazwa np. niektóre neruroleptyki mają działanie normotymiczne, a leki przeciwdepresyjne wykazują działanie przeciwlękowe i przeciwpaniczne, niektóre też i nasenne.
Najważniejszą grupą leków stosowanych w terapii CHAD są leki normotymiczne nazywane też stabilizatorami. Mogą korzystnie działać na obydwa bieguny choroby: leczą zarówno manię jak i depresję. Stosowane są w okresie rzutów choroby jak też profilaktyce. Należą tu przede wszystkim: weglan litu, kwas walproinowy i jego sole, karbamazepina, lamotrygina i niektóre neuroleptyki.
Leki przeciwdepresyjne stosowane bywają w okresach depresji, zwłaszcza depresji ciężkiej. Mniej są zalecane, ale czasem potrzebne w okresie remisji jako element leczenia profilaktycznego. Stosowane są leki przeciwpdersyjne z grupy SSRI i inne.
Leki neuroleptyczne sę pomocne w opanowywaniu stanów maniakalnych, hamują nadmierny napęd, mogą ułatwiac zasypianie i podtrzymują sen. Takimi lekami o działaniu przeciwmaniakalnym są np. olanzapina, klozapina, risperidon. Niektóre z leków neuroleptycznych mają też działanie normotymiczne i są stosowane w profilaktyce. Takimi lekami są: olanzapina, klozapina, kwetiapina i prawdopodobnie lurazydon.. Leki przeciwlękowe są, niemal wszystkie, lekami potencjalnie uzależniającymi, mogą być jednak niezwykle pomocne w opanowywaniu stanów silnego lęku, zwłaszcza panicznego, oraz jako leki ułatwiające sen. Stosowane są epizodyczne, przez krótki okres czasu. Należą tu takie leki jak alprazolam, lorazepam, oxazepam, klorazepan, diazepam i inne.
Leki kwalifikowane tradycyjnie jako nasenne są dziś stosowane coraz rzadziej ze względu na możliwość uazależnienia i spowodowania wtórnych zaburzeń snu. Należą tu takie leki jak zopiklon, zolpidem. Leki te powinny być stosowane bardzo krótko albo wcale.
Wyniki leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej są u wielu osób dobre i bardzo dobre. Funkcjonowanie życiowe chorych może być, w wyniku leczenia, bez porównania lepsze, nawroty choroby zdecydowanie łagodniejsze albo mogą ustąpić całkowicie, choć leczenie najczęściej musi być nieprzerwanie kontynuowanie. Uzyskanie długotrwałych, wieloletnich remisji jest jednak trudne. Wskazują na to wyniki badań: zdecydowana większość chorych, 90 albo więcej procent, odnosi istotne korzyści z leczenia, ale pełne remisje 4-letnie uzyskuje się tylko u 28%, a 5-letnie u 10% osób leczonych.
Stanisław Porczyk, specjalista psychiatra